Εμμηνόπαυση: Μια φυσική μετάβαση στη ζωή της γυναίκας

Η εμμηνόπαυση αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα ορόσημα στη ζωή κάθε γυναίκας. Παρότι συχνά συνδέεται με δυσάρεστες αλλαγές, στην πραγματικότητα είναι ένα απολύτως φυσιολογικό βιολογικό γεγονός, που σηματοδοτεί τη μετάβαση από την αναπαραγωγική περίοδο στη φάση όπου το γυναικείο αναπαραγωγικό σύστημα αδρανεί. Με σωστή ενημέρωση, ιατρική καθοδήγηση και φροντίδα, η περίοδος αυτή μπορεί να παραμείνει ποιοτική, ισορροπημένη και δημιουργική.

Τι είναι η εμμηνόπαυση;

Η εμμηνόπαυση ορίζεται ως η οριστική διακοπή της εμμήνου ρύσεως για διάστημα τουλάχιστον 12 μηνών. Στην περίοδο αυτή μειώνεται η παραγωγή των ορμονών των ωοθηκών – κυρίως των οιστρογόνων και της προγεστερόνης – με αποτέλεσμα τη διακοπή της ωορρηξίας.Συνήθως εμφανίζεται σε ηλικίες 45–55 ετών, ενώ στην Ελλάδα η μέση ηλικία έναρξης είναι τα 51 έτη. Ωστόσο, τα συμπτώματα μπορεί να ξεκινήσουν αρκετά χρόνια πριν, και να συνεχιστούν για περίπου τέσσερα χρόνια μετά την έναρξή της.

Κλιμακτήριος: Η μεταβατική περίοδος πριν την εμμηνόπαυση

Η κλιμακτήριος ή περιεμμηνόπαυση αποτελεί τη φάση που προηγείται της εμμηνόπαυσης και διαρκεί 1–5 χρόνια. Κατά τη διάρκειά της παρατηρούνται σημαντικές αλλαγές στην αναπαραγωγική υγεία της γυναίκας.Συγκεκριμένα τα επίπεδα των οιστρογόνων μειώνονται σταδιακά,η διάρκεια του κύκλου μικραίνει κατά 2–5 ημέρες και η λειτουργία των ωοθηκών γίνεται ακανόνιστη.

Πότε μιλάμε για πρώιμη εμμηνόπαυση;

Πρώιμη εμμηνόπαυση ονομάζεται η οριστική διακοπή της εμμήνου ρύσεως πριν τα 45 έτη. Η πρώιμη εμμηνόπαυση μπορεί να προκύψει και σε γυναίκες μικρότερες των 40 ετών και ονομάζεται πρόωρη ωοθηκική ανεπάρκεια. Τα αίτια της πρώιμης εμμηνόπαυσης μπορούν να οφείλονται σε κληρονομικά αίτια ή κάποιες λοιμώξεις, αυτοάνοσα νοσήματα, χρωμοσωμικές ανωμαλίες ή καρκινικές θεραπείας που μπορεί να έχουν ως αποτέλεσμα την ανεπάρκεια των ωοθηκών.Είναι σημαντικό κάθε γυναίκα κάτω των 45 ετών που εμφανίζει διαταραχές κύκλου ή συμπτώματα εμμηνόπαυσης θα πρέπει να απευθυνθεί στον ιατρό της.

Συνηθισμένα συμπτώματα της εμμηνόπαυσης

Η ένταση των συμπτωμάτων διαφέρει σημαντικά:

– Το 20% των γυναικών δεν εμφανίζει κανένα σύμπτωμα

– Το 60% βιώνει ήπια συμπτώματα

– Το 20% αντιμετωπίζει σοβαρές δυσκολίες

Τα πιο συνηθισμένα και χαρακτηριστικά συμπτώματα του κλιμακτηριακού συνδρόμου και της εμμηνόπαυσης είναι οι :

Εξάψεις
Αυπνία
Νυχτερινή εφίδρωση
Πόνος, φαγούρα ή ακαμψία στις αρθρώσεις
Μείωση της μυϊκής μάζας
Ψυχοσυναισθηματική αστάθεια (άγχος, κατάθλιψη, κυκλοθυμικότητα, απώλεια ενδιαφέροντος για συνήθεις ασχολίες, κ.ά.)
Κολπική ξηρότητα
Δυσφορία ή πόνος κατά τη σεξουαλική επαφή
Μειωμένη σεξουαλική επιθυμία
Γαστρεντερικά προβλήματα
Προβλήματα μνήμης και προσοχής
Πονοκέφαλος
Ταχυπαλμίες
Συχνές ουρολοιμώξεις

Παράλληλα η γυναίκα έχει να αντιμετωπίσει και μακροπρόθεσμες επιπτώσεις λόγω της έλλειψης οιστρογόνων και συγκεκριμένα αυξημένο κίνδυνο οστεοπόρωσης και αυξημένο καρδιαγγειακό κίνδυνο.

Πως όμως η εμμηνόπαυση μπορεί να διαγνωστεί ιατρικά και ποιες είναι οι εξετάσεις που επιβεβαιώνουν ότι η γυναίκα έχει μπει στην εμμηνοπαυσιακή περίοδο;

Η εμμηνόπαυση επιβεβαιώνεται όταν έχουν περάσει 12 συνεχόμενοι μήνες χωρίς περίοδο. Παράλληλα και για την ακριβή διάγνωση θα συνεκτιμηθούν η κλινική εικόνα η γυναικολογική εξέταση ο ορμονικός έλεγχος (FSH, E2, AMH) και ο υπερηχογραφικός έλεγχος.

Αντιμετώπιση και θεραπευτικές επιλογές

Για την αντιμετώπιση των παραπάνω συμπτωμάτων, τα θεραπευτικά σχήματα της εμμηνόπαυσης κινούνται σε δύο άξονες:

Θεραπεία ορμονικής υποκατάστασης με οιστρογόνα ή υποκατάστατα οιστρογόνων για την ανακούφιση των υποκείμενων συμπτωμάτων της εμμηνόπαυσης ή διατήρηση της περιόδου σε πρώιμη εμμηνόπαυση. Λόγω των σημαντικών ανεπιθύμητων ενεργειών και κινδύνων που συνεπάγεται η μακροχρόνια λήψη ορμονικών σκευασμάτων, θα πρέπει να λαμβάνονται για μικρό χρονικό διάστημα και στη μικρότερη δυνατή δοσολογία, υπό αυστηρή ιατρική παρακολούθηση. Ιδιαίτερη προσοχή δίνεται, καθώς παρατηρείται αύξηση τόσο στην εμφάνιση νεοπλασίας του μαστού, όσο και καρδιακών επεισοδίων ή θρομβώσεων.

Θεραπεία οστεοπόρωσης που στοχεύει στην αύξηση της οστικής μάζας και στην αναστολή της περαιτέρω οστικής απώλειας. Απαραίτητη κρίνεται βέβαια και η συμβουλή του θεράποντος ιατρού σε συνδυασμό με τον έλεγχο μέσω της μέτρησης της οστικής πυκνότητας των οστών και των αιματολογικών παραμέτρων (ασβέστιο, παραθορμόνη, βιταμίνη D). Μια καλά ισορροπημένη διατροφή με τροφές πλούσιες σε ασβέστιο, καθώς και συμπληρώματα ασβεστίου και βιταμίνης D, μπορεί να μην είναι αρκετή για την προστασία των οστών και για την πρόληψη της οστεοπόρωσης σε όλες τις γυναίκες. Τα συγκεκριμένα θεραπευτικά σχήματα που χορηγούνται μειώνουν σημαντικά την πιθανότητα οστεοπορωτικών καταγμάτων.

Η εμμηνόπαυση δεν αποτελεί νόσο και δεν “θεραπεύεται”. Ωστόσο, τα συμπτώματα που επιβαρύνουν την ποιότητα ζωής μπορούν να αντιμετωπιστούν αποτελεσματικά εφόσον λάβετε τις κατάλληλες οδηγίες από τον θεράποντα γιατρό σας.