Ιογενείς λοιμώξεις και αναπνευστική δυσχέρεια στα παιδιά

Οξεία Ωτίτιδα, Βρογχιολίτιδα, λαρυγγίτιδα

Οι ιογενείς λοιμώξεις του αναπνευστικού είναι η συχνότερη αιτία νόσησης των παιδιών, επίσκεψης στον παιδίατρο ή στο τμήμα επειγόντων περιστατικών και εισαγωγής στο νοσοκομείο, ιδίως κατά την προσχολική ηλικία. Χαρακτηρίζονται από εντυπωσιακά ευρεία κλινική εικόνα, από την πολύ ήπια προσβολή μέχρι τη βαριά αναπνευστική ανεπάρκεια.

Οι ιογενείς λοιμώξεις αποτελούν τον συχνότερο λόγο επίσκεψης παιδιών σε παιδίατρο και απουσίας από το σχολείο γιατί ο παιδικός οργανισμός βρίσκεται ακόμη σε διαδικασία ανάπτυξης του ανοσοποιητικού συστήματος, γεγονός που τον καθιστά πιο ευάλωτο σε ιούς που μεταδίδονται εύκολα στο σπίτι, στο σχολείο ή στους παιδικούς σταθμούς. Παρότι στην πλειονότητα των περιπτώσεων οι λοιμώξεις αυτές είναι ήπιες και αυτοϊώμενες, η σωστή ενημέρωση βοηθά τους γονείς να αναγνωρίζουν συμπτώματα, να προλαμβάνουν επιπλοκές και να προστατεύουν το παιδί και το περιβάλλον του. Οι ιοί συνδέονται με ειδικούς υποδοχείς της επιφάνειας των επιθηλιακών κυττάρων του αναπνευστικού, εισβάλλουν στα κύτταρα και μέσω της κυτταροτοξικής βλάβης ή νέκρωσης επάγουν την αντίστοιχη φλεγμονώδη αντίδραση με συμμετοχή πλειάδας φλεγμονωδών κυττάρων και μεσολαβητών φλεγμονής, με αποτέλεσμα τις παθοφυσιολογικές διαταραχές και την κλινική εικόνα.

Συμπτώματα ιογενών λοιμώξεων

Η συνήθης κλινική εικόνα των ιογενών λοιμώξεων περιλαμβάνει ήπια συμπτώματα, όπως ρινική συμφόρηση και καταρροή, βήχα, κεφαλαλγία, πυρετό, αίσθημα κακουχίας, μυαλγίες και δυσκαταποσία. Η αναπνευστική δυσχέρεια προκύπτει από βλάβες που οδηγούν σε στένωση των αεραγωγών, με αποτέλεσμα την αύξηση των αντιστάσεων στη ροή, την παγίδευση αέρα, την υπερέκπτυξη των πνευμόνων και τη συνακόλουθη μείωση της ενδοτικότητας του πνευμονικού παρεγχύματος, ή από τη διάχυτη φλεγμονώδη διήθηση του διάμεσου ιστού και των κυψελίδων, με αποτέλεσμα πάλι τη μειωμένη ενδοτικότητα των πνευμόνων. Ανάλογα με την περιοχή της μέγιστης φλεγμονής και την ηλικία προκύπτουν οι συνήθεις κλινικοί φαινότυποι των ιογενών λοιμώξεων στα παιδιά.

Ιογενής λαρυγγίτιδα – λαρυγγοτραχειοβρογχίτιδα

Η κλινική εικόνα που είναι γνωστή ως οξεία ιογενής λαρυγγίτιδα είναι εύκολα αναγνωρίσιμη από τα χαρακτηριστικά της συμπτώματα. Προσβάλλει παιδιά από 6 μηνών μέχρι 5 χρονών και η συχνότητα κορυφώνεται στον δεύτερο χρόνο της ζωής. Αν και το συχνότερο αίτιο είναι οι ιοί της παραϊνφλουένζας, η εικόνα μπορεί να προκληθεί και από άλλους ιούς. Οφείλεται σε φλεγμονώδη στένωση του λάρυγγα, της τραχείας και των κύριων βρόγχων, γι αυτό και αναφέρεται και ως «λαρυγγοτραχειοβρογχίτιδα».

Στην τυπική ιογενή λαρυγγίτιδα η φλεγμονώδης στένωση εντοπίζεται στην υπογλωττιδική περιοχή. Ο βαθμός της βαρύτητας είναι απότοκος του βαθμού της στένωσης της υπογλωττιδικής περιοχής και εκδηλώνεται κυρίως στην εισπνευστική φάση. Η έντονη αρνητική πίεση που γεννάται κατά την εισπνοή οδηγεί σε στένωση και του εξωθωρακικού τμήματος της τραχείας. Η βαρύτητα ποικίλλει από την ήπια μορφή, με μοναδική εκδήλωση τον υλακώδη βήχα, μέχρι την επικίνδυνη για τη ζωή απόφραξη, με εισπνευστικό σιγμό, εισολκές και κυάνωση. Η εικόνα καθίσταται βαρύτερη όταν, με την επέκταση της φλεγμονής στο βρογχικό δένδρο, συνυπάρχει στένωση των βρόγχων. Ιδιαίτερα επιβαρυντική είναι τυχόν προϋπάρχουσα υπογλωττιδική στένωση. Η διάγνωση της οξείας λαρυγγίτιδας βασίζεται στην κλινική εκτίμηση, ενώ η διαφορική διάγνωση πρέπει να περιλάβει κάθε αίτιο που μπορεί να προκαλέσει στένωση στην περιοχή του λάρυγγα ή στο ανώτερο τμήμα της τραχείας. Η επιγλωττίτιδα, το ξένο σώμα, η μικροβιακή τραχεΐτιδα, το οπισθοφαρυγγικό απόστημα, το αγγειοοίδημα καθώς και άλλες οντότητες πρέπει να ληφθούν υπόψη. Ιδιαίτερα βαριά εικόνα σε πολύ μικρή ηλικία πρέπει να θέσει σοβαρή υπόνοια για υποκείμενη προϋπάρχουσα υπογλωττιδική στένωση, ιδίως σε βρέφη με ιστορικό προωρότητας και διασωλήνωσης. Είναι πολύ σημαντικό να επιβεβαιωθεί η διάγνωση, επειδή αρκετές από αυτές τις καταστάσεις απαιτούν επείγουσα και ιδιαίτερης μορφής αντιμετώπιση.

Βρογχιολίτιδα (συχνότερα από RSV)

Εμφανίζεται κυρίως σε βρέφη κάτω του ενός έτους.

Στα συμπτώματα περιλαμβάνεται η δυσκολία στην αναπνοή, ο επίμονος βήχας, ο συριγμός, η δυσχέρεια σίτισης. Η βρογχιολίτιδα είναι αναμφισβήτητα η πιο συχνή σοβαρή ιογενής νόσος του αναπνευστικού στα βρέφη. Υπάρχει διχογνωμία ως προς τον ορισμό της και αδυναμία πλήρους διάκρισής της από την ιογενή πνευμονία, τον ιογενή συριγμό και την πρώιμη εκδήλωση άσθματος. Η τυπική οξεία βρογχιολίτιδα είναι κλινικό σύνδρομο που εκδηλώνεται σε βρέφη ηλικίας κάτω του έτους με συμπτωματολογία από το ανώτερο αναπνευστικό, όπως ρινική συμφόρηση και καταρροή, και με συμπτώματα και ευρήματα ενδεικτικά προσβολής του κατώτερου αναπνευστικού, δηλαδή βήχα, ταχύπνοια, εισολκές ευένδοτων σημείων, υπερδιάταση του θώρακα, υποξαιμία και λεπτούς υγρούς ή και συρρίττοντες ήχους στην ακρόαση των πνευμόνων. Παρόλο που η βρογχιολίτιδα είχε ταυτιστεί με τον ιό του αναπνευστικού συγκυτίου, ο οποίος προκαλεί και τα περισσότερα επεισόδια και ευθύνεται για το μεγαλύτερο ποσοστό νοσηλείας παιδιών, άλλοι ιοί όπως ο μεταπνευμονοϊός, οι αδενοϊοί, οι ιοί της ινφλουένζας και ιδιαίτερα οι ρινοϊοί ευθύνονται για μερικές από τις βαρύτερες μορφές βρογχιολίτιδας.

Η οξεία βρογχιολίτιδα χαρακτηρίζεται παθοφυσιολογικά από νέκρωση του επιθηλίου των βρογχιολίων, από καταστροφή των κροσσωτών κυττάρων, υπερέκκριση και συσσώρευση βλέννης και διήθηση του τοιχώματος των βρόγχων και του περιβρογχικού ιστού από φλεγμονώδη κύτταρα. Η αντιμετώπιση της απαιτεί την άμεση επίσκεψη στον παιδίατρο για την χορήγηση της κατάλληλης φαρμακευτικής αγωγής.

Οξεία ωτίτιδα: η δεύτερη πιο συχνή πάθηση της παιδικής ηλικίας.

Με τον όρο οξεία ωτίτιδα εννοούμε τη φλεγμονή που αναπτύσσεται στην περιοχή του αυτιού που είναι πίσω από το τύμπανο. Γενικότερα πρέπει να γνωρίζουμε ότι οι οξείες ωτίτιδες προκαλούνται από ιογενείς λοιμώξεις κατά κύριο λόγο και μόνο ένα μικρό ποσοστό 5 έως 10% είναι μικροβιακές.

Συμπτώματα στην οξεία ωτίτιδα στα παιδιά

Τα συμπτώματα στην οξεία ωτίτιδα είναι έντονα καθώς περιλαμβάνουν βουλωμένη μύτη και πόνο του αυτιού. Ο πόνος μπορεί να είναι πολύ έντονος και μπορεί να προκαλεί κλάμα στο παιδί και το κυριότερο μπορεί να μην ελέγχεται με τα γνωστά παυσίπονα.Στα συμπτώματα της οξείας ωτίτιδας περιλαμβάνεται ο πονοκέφαλος η βαρηκοΐα, η έντονη αδιαθεσία, η ανορεξία, ο βήχας και σπανιότερα εμετοί ενώ σε μερικές περιπτώσεις μπορεί να παρατηρηθεί υγρό το οποίο τρέχει από το αυτί του παιδιού. Αυτό συνήθως σημαίνει ότι έχει προκληθεί ρήξη του τυμπάνου και το πύον τρέχει τότε προς τα έξω, στοιχείο που μπορεί να ανησυχήσει ιδιαίτερα τους γονείς.

Θεραπευτική αντιμετώπιση

Η θεραπεία εξαρτάται από το αν η ωτίτιδα είναι ιογενούς ή μικροβιακής αιτιολογίας. Συγκεκριμένα στις ιογενείς ωτίτιδες η θεραπεία είναι τα παυσίπονα κατά κύριο λόγο ενώ χορηγούνται και ήπια αντιφλεγμονώδη εναλλάξ με παρακεταμόλη. Σημαντικό στοιχείο στην θεραπευτική αντιμετώπιση της οξείας ωτίτιδας είναι η ξεκούραση, η καλή ενυδάτωση και η σωστή διατροφή του παιδιού. Επίσης η καθαρή μύτη είναι μέρος της θεραπείας και θα πρέπει να επιτυγχάνεται με συνεχείς ρινικές πλύσεις ώστε να παραμένει η μύτη του παιδιού ανοιχτή. Θα πρέπει να γνωρίζουν οι γονείς ότι στην ιογενή ωτίτιδα δεν πρέπει να δίνονται αντιβιοτικά από το στόμα γιατί δεν έχουν καμία απολύτως δράση. Τα αντιβιοτικά πρέπει να χορηγούνται μόνο στις μικροβιακές ωτίτιδες και μόνο μετά από σύσταση παιδίατρου ή παιδοωτορινολαρυγγολόγου.

Οι ιογενείς λοιμώξεις αποτελούν αναπόφευκτο κομμάτι της παιδικής ηλικίας, όμως η σωστή ενημέρωση επιτρέπει στους γονείς να αναγνωρίζουν εγκαίρως τα συμπτώματα και να δρουν προληπτικά. Η τήρηση βασικών κανόνων υγιεινής, ο εμβολιασμός και η στενή επικοινωνία με τον παιδίατρο συμβάλλουν ουσιαστικά στην προστασία της υγείας των παιδιών, μειώνοντας τον κίνδυνο επιπλοκών και διασποράς στον παιδικό πληθυσμό. Ένα καλά ενημερωμένο οικογενειακό περιβάλλον αποτελεί τον ισχυρότερο σύμμαχο στην αντιμετώπιση των συχνών ιογενών νοσημάτων της παιδικής ηλικίας.

Διαβάστε επίσης